Jak dbać o materiały naturalne we wnętrzach

Coraz częściej projektując wnętrza swoich domów, mieszkań czy biur staramy się pogodzić wysoką estetykę z bezpieczeństwem dla zdrowia ludzi i ochroną środowiska. Sięgamy wtedy po materiały naturalne, które pięknie wyglądają i pozytywnie wpływają na mikroklimat pomieszczeń. Przyjrzyjmy się bliżej kilku najczęściej stosowanym, poznając ich główne zalety, pomysły na wykorzystanie we wnętrzach i sposoby przedłużenia ich żywotności.

Na wstępie zastanówmy się czym są „materiały naturalne” i czy ich używanie jest ekologiczne?

Za materiały naturalne uważa się te, które znajdziemy w naturze i możemy wykorzystać bezpośrednio po pozyskaniu lub poddane niewielkiej obróbce. Odpowiedzialne, zrównoważone zużycie zasobów naturalnych generuje mniej odpadów i chroni środowisko, dlatego czasem używa się terminu „zielone materiały” co oznacza że mają one niewielki wpływ na środowisko w całym cyklu życia, są pozyskiwane lokalnie, pochodzą ze źródeł naturalnych, cechuje je duża trwałość lub możliwość wielokrotnego stosowania i nadają się do recyklingu. 

DREWNO

To bez wątpienia najbardziej lubiany i popularny materiał naturalny, stosowany w urządzaniu wnętrz. Drewno daje wnętrzom wrażenia szlachetnej przytulności, pięknie się starzeje, a różnorodność wybarwień i gatunków sprawia, że jest to materiał uniwersalny - pasuje do niemal każdej aranżacji.

Jakie są zalety drewna?

Odpowiednio wysezonowane i wysuszone, jest materiałem solidnym i wytrzymałym. Można je łatwo obrabiać i barwić a w razie potrzeby daje się je miejscowo reperować a powierzchnię odnawiać. W zależności od gatunku, drewno może przybierać różne kolory – od jasnych jak brzoza czy sosna, przez ciemniejsze np. dąb, aż po gatunki egzotyczne takie jak mahoń czy wenge. Układ słojów czyni każdą deskę niepowtarzalną. 

Jak wykorzystać drewno?

Drewno świetnie sprawdza się na podłogach, meblach czy stolarce okiennej i drzwiowej. We współczesnych aranżacjach ścian coraz częściej pojawiają się przestrzenne panele drewniane o minimalistycznym, eleganckim wyglądzie, lamelowe ścianki działowe a także boazeria skandynawska i angielska. 

Jak je utrzymać w dobrej formie?

Surowe drewno jest bardzo podatne na zabrudzenie i zaplamienie, dlatego najczęściej, aby utrzymać je w jak najbardziej naturalnym stanie zabezpiecza się je olejem lub woskiem, a czasem także mydłem lnianym (metoda tradycyjnie stosowana w krajach skandynawskich). O szorowaniu mydłem pisaliśmy wcześniej na naszym blogu. Bardzo zniszczone lub narażone na intensywne użytkowanie powierzchnie drewniane maluje się farbami kryjącymi na bazie oleju lnianego. Farby, oleje czy woski do drewna powinny być naturalne, bez substancji uszkadzających warstwę ozonową, rozpuszczalników lub produktów petrochemicznych. Do codziennej pielęgnacji drewna należy używać tylko wody i łagodnych detergentów, używając dobrze wykręconej szmaty lub wilgotnego mopa. 

Czy drewno jest zielonym materiałem?

Drzewa to prawdziwy magazyn CO2 – rosnąc pochłaniają dwutlenek węgla z atmosfery, co znacznie obniża ślad węglowy drewna w porównaniu do innych materiałów. Odpady powstające podczas przeróbki drewna są w pełni biodegradowalne i jeśli nie zostaną wykorzystywane do wytwarzania energii lub wykonania płyt wiórowych, można je wykorzystać jako ściółkę pod rośliny lub kompostować. Drewno to materiał łatwy do ponownego wykorzystania. Stare deski pochodzące z prac rozbiórkowych mogą stanowić doskonały materiał na pełne rustykalnego uroku meble, panele ścienne, drzwi i podłogi. Kupując drewno warto sprawdzić skąd pochodzi, aby zapobiegać masowemu wylesianiu i pozyskiwaniu drewna z tych gatunków drzew, które są zagrożone. 

KAMIEŃ

Kojarzy się z ponadczasową elegancją i surowością, podobnie jak drewno, odpowiednio dobrany świetnie się sprawdzi w niemal każdym wnętrzu. Różne rodzaje kamienia cechują się różnymi kolorami i fakturami, a brak powtarzalności sprawia, że każdy przedmiot jest unikatowy. Dodatkowo, sposób wykończenia powierzchni daje wiele możliwości aranżacyjnych. Wypolerowany kamień odbija światło, a szczotkowany (tzw. antico) oferuje niezwykłą w dotyku fakturę. Charakterystyczne żyłki, przebarwienia czy mikropęknięcia są naturalną cechą kamienia, podobnie jak zmienność koloru w zależności od zastosowanego oświetlenia. 

Jakie są zalety kamienia?

Kamienne wykończenia są bardzo trwałe, odporne na działanie wody a także uszkodzenia mechaniczne i ścieranie. Wybierając kamień do konkretnych zastosowań, należy mieć na uwadze jego klasę – w miejscach narażonych na działanie czynników zewnętrznych powinien być stosowany kamień o najwyższej jakości. 

Gdzie stosuje się kamień?

Kamienne powierzchnie z powodzeniem zastępują tradycyjne płytki na podłodze i ścianach. Najbardziej popularnymi okładzinami podłogowymi są marmur, granit i trawertyn. W kuchni lub łazience odpowiednio dobrany kamień (np. granit, porfir, bazalt) sprawdzi się zarówno jako blat, jak i zabezpieczenie ściany nad blatem. Jest odporny na wodę i zabrudzenia, a także wysokie temperatury. Niektóre rodzaje kamienia (np. marmur i trawertyn) są nasiąkliwe i przed położeniem ich w kuchni lub łazience koniecznie trzeba je zaimpregnować. Ciekawym rozwiązaniem wykorzystującym kamień jest wyłożenie nim dekoracyjnego pasa ściany w salonie. Jasne marmury i kwarc często są wykorzystywane do wykładania parapetów. Choć mogłoby się wydawać, że kamienne posadzki sprawdzą się w niemal każdym pomieszczeniu, warto pamiętać, że mokry kamień (zwłaszcza zaimpregnowany) jest śliski i stosowanie go w łazience niesie za sobą niebezpieczeństwo upadku. 

Jak go utrzymać w dobrej formie?

Do pielęgnacji i konserwacji powierzchni wykonanych z kamienia naturalnego przydatne będą odpowiednie preparaty: impregnaty, środki nabłyszczające i do usuwania zabrudzeń. Na kamieniu nie powinno się stosować standardowych detergentów czyszczących, ponieważ może to prowadzić do powstawania trwałych przebarwień. 

Czy kamień jest zielonym materiałem?

Zasoby kamienia naturalnego są ograniczone, jednak przy odpowiedniej procedurze wydobycia i przetwarzania jest to zrównoważony materiał. Ponieważ bez problemu wytrzymuje próbę czasu i przez wiele lat nie trzeba go wymieniać, zużycie zasobów naturalnych jest znacznie ograniczone, a kamień odzyskany z jednego budynku można ponownie wykorzystać w innym. Kamień nie emituje lotnych związków organicznych ani innych niebezpiecznych zanieczyszczeń powietrza. 

CEGŁA

Posiadacze ceglanych ścian coraz częściej eksponują je we wnętrzach, bo ten tradycyjny materiał budowlany po latach zakrywania tynkiem przezywa prawdziwy renesans. Pasuje do niemal każdego stylu, choć najczęściej spotykamy ją we wnętrzach rustykalnych i industrialnych, a w wersji pomalowanej na biało również we wnętrzach w stylu skandynawskim.

Jakie są zalety cegły?

Jest wypalana z gliny, naturalnego materiału tworzącego przyjazny człowiekowi mikroklimat we wnętrzach. Nie emituje lotnych związków organicznych, jest odporna na mróz, wilgoć i ogień.  W niektórych przedwojennych budynkach można natrafić na ściany wewnętrzne murowane z cegły surowej (niewypalanej). 

Do czego można zastosować cegłę? 

Najbardziej oczywistym zastosowaniem cegły we wnętrzach są ściany, ale można z niej również wymurować obudowę kominka, wyspę kuchenną, zastosować na podłodze czy wyłożyć nią parapet. Jest łatwa w utrzymaniu i trwała we wszystkich fazach swojego cyklu życia. 

Jak ją utrzymać w dobrej formie?

Cegły surowe i wypalane warto zabezpieczyć specjalnym preparatem, by się nie kruszyły i nie brudziły. Dobrym wyborem jest preparat hydrofobizujący, zawierający nanomolekuły krzemu, które skutecznie chronią powierzchnię przed zabrudzeniami, zmniejszają przyczepność kurzu i zwiększają odporność na wilgoć (a nawet kwasy i alkalia) - z naszej oferty polecamy impregnat Voka.  

Czy cegła jest zielonym materiałem?

Ze względu na ograniczony wpływ na środowisko naturalne, pełną biodegradowalność materiału, niewielki ślad węglowy oraz wyjątkową trwałość, cegła jest uznawana za zielony materiał. Badania przeprowadzone przez Leeds Metropolitan University wykazały, że konstrukcje z cegły mogą mieć żywotność ponad 500 lat. Stare cegły, po usunięciu zaprawy mogą być ponownie użyte w innym budynku, a te, które się pokruszyły można po zmieleniu ponownie wykorzystać w zupełnie nowych projektach (materiał na korty tenisowe, wypełniacz do zapraw, podłoże do roślin itp.).

KOREK

Pozyskuje się go ze śródziemnomorskich dębów korkowych. Jest wciąż niedocenianym materiałem wykończeniowym, choć ma wiele do zaoferowania. 

Jakie są zalety tego materiału?

Korek ma właściwości hipoalergiczne, jest lekki, elastyczny, odporny na ogień i wilgoć, trwały i łatwy w utrzymaniu. Dodatkowo ze względu na to, że kora dębu korkowego składa się z mnóstwa kanalików wypełnionych powietrzem, doskonale izoluje akustycznie i termicznie. Użycie korka przeciwdziała pleśni i grzybom, ponieważ wyłożone korkiem ściany oddychają, a dzięki ciekawej fakturze łatwo ukryć pod nim nierówności podłoża. 

Do czego można go użyć?

Nowoczesne wykładziny i panele korkowe montuje się najczęściej na ścianach i podłogach. Można z niego wycinać dowolne kształty, co daje niezliczone możliwości aranżacyjne. Ponieważ jest tylko w niewielkim stopniu nasiąkliwy można bez przeszkód stosować go w łazience. Matą korkową okleja się stare parapety i zniszczone powierzchnie biurek.  

Jak zadbać o dobrą kondycję korka?

Powierzchnie korkowe są łatwe do utrzymania w czystości: do codziennej pielęgnacji wystarczy woda z łagodnym środkiem myjącym. Okładziny korkowe na ścianach, w miejscach narażonych na szybkie brudzenie się, powinny być impregnowane płynnym woskiem pszczelim co najmniej raz w roku. Korek można również malować takimi samymi farbami jak drewno.

Czy można go nazwać zielonym materiałem?

Korek to zrównoważony, odnawialny i ekologiczny materiał. Długowieczne drzewa z których jest zbierany rosną około 30 lat zanim staną się wystarczająco „dojrzałe” aby zdjąć z nich warstwę martwej kory. Co ważne podczas pozyskiwania go nie trzeba ścinać drzew – kora odrasta co kilka lat. Korek poddaje się recyklingowi. na uwaga: niektóre panele korkowe są fabrycznie lakierowane lub laminowane – takie wykończenie nie jest naturalne i sprawia, że korek przestaje być materiałem zielonym. 

BAMBUS

Ta szybko rosnąca trawa występuje naturalnie na każdym kontynencie, z wyjątkiem Europy i Antarktydy. 

Jakie są zalety bambusa i gdzie się go wykorzystuje?

Bambus charakteryzuje się wysokim stosunkiem wytrzymałości do masy, dlatego chętnie jest wykorzystywany do produkcji mebli, a także paneli podłogowych i ściennych, schodów, balustrad i poręczy. Wertykalnie sklejone płaty trawy są bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne niż drewno. 

Jak go utrzymać w dobrej formie?

Bambus powinien być zabezpieczony olejem impregnującym, aby uzyskać odporność na wilgoć i zmienną temperaturę. W odróżnieniu od drewna, podłogi wykonanej z bambusa nie można cyklinować, dlatego zapobieganie potencjalnym problemom (plamy, gnicie, wchłanianie wody) ma kluczowe znaczenie. 

Czy bambus jest zielonym materiałem?

Z uwagi na wysoki wskaźnik samoregeneracji (niektóre odmiany mogą wydłużyć swoje pędy aż o 120 cm w ciągu doby) i odrastanie bez potrzeby ponownego sadzenia, bambus jest uważany za jeden z wysoce ekologicznych materiałów budowlanych. Niestety, część benefitów związanych z odnawialnością i niskim śladem węglowym niweluje fakt, że do Europy trzeba go przetransportować, co generuje dodatkowe koszty środowiskowe.

LINOLEUM

Choć nazwą tą jest często potocznie określana wykładzina PCV lub gumolit to prawdziwe linoleum jest wykonane z naturalnych materiałów: żywicy naturalnej, oleju lnianego, mączki drzewnej, wapienia, naturalnej juty lub lnu i mineralnych pigmentów.

Jakie ma zalety?

Linoleum ma wiele zalet – jest ciepłe, sprężyste, bardzo trwałe, odporne na uszkodzenia i nawet wilgotne nie jest śliskie. Na jego powierzchni nie rozwijają się mikroorganizmy, co sprawia, że należy ono do posadzek higienicznych polecanych szczególnie alergikom. Badania wykazują, że swoje bakteriostatyczne właściwości wykładzina utrzymuje przez cały czas użytkowania. Niektóre firmy produkują linoleum w postaci płytek i paneli z systemem szybkiego montażu („click”). 

Gdzie stosuje się linoleum?

Podstawowym zastosowaniem elastycznych wykładzin są oczywiście podłogi, zwłaszcza w obiektach o dużym natężeniu ruchu i miejscach, gdzie potrzebna jest podłoga spełniająca wysokie standardy higieniczne. Jednak nie jest to jedyne zastosowanie – specjalne linoleum meblowe pozwala na ciekawe wykończenie powierzchni biurek, krzeseł czy szafek. Może stanowić tańszą alternatywę dla paneli i płytek ceramicznych montowanych tradycyjnie na ścianach w kuchni. Chociaż materiał ten jest odporny na wilgoć, to źle znosi stały kontakt z wodą, dlatego nie powinien być montowany np. jako osłona ściany pod prysznicem.  

Jak utrzymać linoleum w dobrej kondycji?

Kurz i brud można łatwo usunąć zamiatając, a następnie przemywając powierzchnię linoleum ciepłą wodą z dodatkiem łagodnego detergentu. Jeśli powierzchnia ma być błyszcząca można wetrzeć w nią olej lniany lub specjalne środki przeznaczone do pielęgnacji wykładzin.  

Czy jest zielonym materiałem?

Materiały użyte do produkcji linoleum są biodegradowalne, naturalne i łatwo odnawialne. Odpady linoleum można kompostować, choć lepiej jest je oddać do ponownego przetworzenia.  

GLINA

Choć używana była w budownictwie od wieków, wyparły ją na wiele lat nowsze materiały. We wnętrzach najczęściej spotykamy ją w postaci tynków glinianych, rzadziej w postaci klepiska lub farby glinianej. 

Jakie są główne zalety glinianych wykończeń?

Tynk gliniany jest łatwy w nakładaniu i stosunkowo tani, pomaga zachować optymalną wilgotność we wnętrzach, ma zdolność pochłaniania zapachów. Pozwala na uzyskiwanie miękkich, obłych kształtów a także różnorodnych faktur – od chropowatych po jedwabiście gładkie. Można go łatwo przecierać, ozdobić odciskami stempli albo żłobiąc wzorki. W zależności od rodzaju użytej gliny tynki mogą przybierać barwy od niemal białej poprzez różne odcienie żółci, pomarańczu i czerwieni aż do brązu. Można je również malować. 

Gdzie można stosować tynk gliniany?

Gliniane wykończenie można zastosować na niemal każdej powierzchni: ścianach, sufitach, obudowach pieców i kominków. Trzeba jednak pamiętać, że tynki gliniane nie są odporne na wodę, nie poleca się ich do wykańczania stref mokrych w łazience. Są również mniej odporne mechaniczne niż tynki cementowe, dlatego stosowanie ich w miejscach narażonych na intensywne użytkowanie (np. korytarz) może się wiązać z potrzebami okresowego naprawiania ubytków. 

Jak utrzymać tynkowane gliną ściany w dobrej formie?

Tynki gliniane można bez problemu naprawiać - wystarczy obficie namoczyć uszkodzone miejsce, nanieść na nie świeżo rozrobioną masę glinianą a następnie starannie wygładzić naprawianą powierzchnię. Jeśli znudzi nam się kolor tynku, można go bez trudu zmienić za pomocą naturalnych farb, które nie wchodzą w żadne interakcje z gliną (np. farby gliniane, wapienno-kazeinowe, mineralne). Z oferty AgoHome możemy polecić farbę Linus i Byta-yta.

Czy glina jest zielonym materiałem?

Glina jest materiałem, który przez setki lat utrzymuje swoje pierwotne właściwości. Tynki z niej wykonane nie starzeją się i są całkowicie odnawialne – po zbiciu tynku można wymieszać glinę z wodą i zastosować ją ponownie. Przy wykonywaniu tego rodzaju tynków nie powstają odpady – resztki gliny można zmieszać z kompostem. Do produkcji tynków glinianych zużywa się niewielkie ilości energii. 

TADELAKT

Tynk marokański, czyli tadelakt składa się przede wszystkim z wapna oraz piasku o odpowiedniej gradacji, popiołu drzewnego lub pyłu marmurowego. Struktura tadelaktu bezpośrednio po wypolerowaniu przypomina kamień o aksamitnym połysku.

Jakie są zalety tadelaktu?

Tadelakt charakteryzuje się bardzo wysoką odpornością na wodę i zabrudzenia. Podobnie jak tynk gliniany, można go nakładać na różne powierzchnie kształtując elementy architektoniczne – umywalki, półki, kinkiety itp. Naturalnie biały kolor tynku umożliwia nadanie mu dowolnej barwy za pomocą pigmentów. Powłoki uzyskane za pomocą tadelaktu są paroprzepuszczalne. 

Gdzie się go stosuje?

Główne atuty tadelaktu, czyli wodoodporność i właściwości dezynfekujące sprawiają, że świetnie sprawdzi się na ścianie nad zlewem, a nawet wewnątrz kabiny prysznicowej. Ponieważ nie jest odporny na tłuszcze i mogą na nim powstawać plamy, w przypadku stosowania w kuchni poleca się zaimpregnować całą powierzchnię olejem. 

Jak utrzymać tadelakt w dobrej formie?

Tynku marokańskiego nie można czyścić uniwersalnymi środkami czystości, ponieważ najczęściej działają zbyt agresywnie i niszczą wodoodporność powierzchni. Zabrudzenia najlepiej przemyć wodą z niewielką i łagodnego mydła. Pielęgnacja tadelaktu polega na okresowej impregnacji całej powierzchni mydłem i jej dokładnym wypolerowaniu. Choć tynk marokański jest bardzo odporny, nie jest łatwy do samodzielnej naprawy – uszkodzone powierzchnie trzeba wymienić.

Czy jest zielonym materiałem?

Tadelakt jest w 100% naturalny, nie zawiera lotnych związków organicznych i jest bardzo trwały. Nie trzeba go sprowadzać z Maroka, jest dostępny również na polskim rynku.  Podobnie jak w przypadku gliny, tadelakt jest w pełni biodegradowalny i jeśli nie zostanie zmielony w celu przerobienia na inne produkty, wróci do natury nie robiąc jej żadnej szkody. 

Sposobów na naturalne wykańczanie wnętrz jest oczywiście o wiele więcej niż te, które znalazły się w powyższym zestawieniu. Piszcie do nas o których chcielibyście się dowiedzieć więcej :)